Cykl rozwojowy człowieka według Marii Montessori

Maria Montessori, twórczyni pedagogiki Montessori – choć sama wolała nazywać to metodą, niż pedagogiką – dążyła do tego, aby dziecko rozwijało się we własnym, indywidualnym tempie. Uważała, że dziecko powinno mieć prawo głosu i powinno móc samo decydować o sprawach z nim związanych. Całą swoją metodę oparła głównie na fakcie, że dziecko jest spontaniczne i posiada wewnętrzną siłę, która to zmusza je go aktywności.

Maria Montessori podkreślała, że dzieciństwo, a zwłaszcza wiek przedszkolny jest najważniejszym okresem dla rozwoju człowieka. W tym czasie zachodzą wszystkie podstawowe procesy twórcze, dzięki którym kształtuje się osobowość. Okres od 0 do 6 lat to okres budowania charakteru i inteligencji dziecka. Nazywany jest okresem najbardziej chłonnego umysłu, dzięki któremu występują największe możliwości uczenia się.

Koncepcja rozwoju człowieka, według Marii Montessori, zakłada podział na trzy fazy

Faza I

Trwa od urodzenia do szóstego roku życia. Jest to okres szczególnie istotny choćby ze względu na fakt, że następuje wtedy rozwój języka – zarówno tego mówionego, jak i pisanego. Następuje najbardziej dynamiczny rozwój ruchowy – od postawy leżącej, przez raczkowanie i naukę chodzenia, aż do umiejętności choćby samodzielnej jazdy na rowerze. Inną sferą w jakie zachodzą znaczące zmiany jest sfera społeczna – dziecko poznaje rodziców i członków rodziny, ale także w tym czasie rozpoczyna uczęszczanie do żłobka czy przedszkola. Nawiązuje więc pierwsze w swoim życiu znajomości koleżeńskie, czy nawet przyjaźnie.

W okresie tym bardzo istotny jest porządek w życiu dziecka, ponieważ ład zewnętrzny ułatwia nabywanie wiedzy. Ważne jest odpowiednie zorganizowanie otoczenia, tak aby sprzyjało nauce. Najważniejszą osobą w życiu dziecka jest matka.

Faza II

Trwa od siódmego do dwunastego roku życia, obejmuje więc większość czasu, jakie dziecko spędza w szkole podstawowej. Następuje wtedy najbardziej intensywny rozwój świadomości. Następuje rozwój moralny, dziecko zaczyna rozumieć co oznaczają pojęcia dobra i zła. Pojawia się też pojęcie sprawiedliwości – u dziecka pojawia się w niektórych sytuacjach poczucie niesprawiedliwości. W przypadku wychowania w środowisku religijnym, następuje rozwój uczuć religijnych. Dziecko zaczyna mieć też różne zainteresowania. Poza szkołą spędzają czas na zajęciach dodatkowych, i tak jedne wybierają pasję jaką jest piłka nożna, inni – pływanie, a jeszcze inni – zajmowanie się zwierzętami.

W tej fazie najbardziej istotna jest rola rodziców, ale wzrasta również znaczenie nauczyciela, który może stać się wzorem, którego uczeń będzie chciał naśladować.

Faza III

Trwa od trzynastego do osiemnastego roku życia. Jest to okres istotny, ze względu na rozwój odpowiedzialności. Pojawia się też poczucie godności osobistej, kształtuje się poczucie wartości i wiary we własne siły. Dziecko – a w zasadzie już prawie dorosły nastolatek – poszukuje w tym czasie własnego systemu norm. Pojawiają się rozmyślania dotyczące sensu życia.