Pedagogika Montessori – na czym polega jej wyjątkowość?

Pedagogika Montessori to metody wychowawcze i metody nauczania stawiające dziecko w centrum, przygotowane w celach pracy z dziećmi w przedszkolach i innych placówkach wychowawczych. Metoda Montessori została stworzona na potrzeby pracy z dziećmi upośledzonymi, jednak jej autorka – Maria Montessori – szybko dostrzegła, że daje ona również wspaniałe efekty podczas pracy z dziećmi rozwijającymi się standardowo. Podstawą pedagogiki Montessori jest szacunek do dziecka i uważność na jego potrzeby.

Rozwój dziecka zgodny z jego potrzebami

W pedagogice Montessori szczególną uwagę poświęca się wspieraniu rozwoju dziecka przy uwzględnieniu jego indywidualnego tempa i zainteresowań. Zgodnie z założeniami tej metody, rozwój dziecka i nabywanie przez nie nowych umiejętności przebiega najbardziej harmonijnie i najszybciej we wspierającym je otoczeniu, które charakteryzuje cisza, spokój i porządek. Maria Montessori zwracała uwagę na fakt, że umysł dziecka do osiągnięcia przez nie 6 roku życia jest niezwykle chłonny – już nigdy później dziecko nie będzie się uczyło tak szybko i tak efektywnie.

Istotne w metodzie Montessori jest także skoncentrowanie się na okresach sensytywnych, w których dziecko ze szczególną uwagą i chęcią uczy się nowych umiejętności, kierując w stronę tej nauki całe swoje zainteresowanie. W celu jak najpełniejszego wykorzystania okresów sensytywnych należy dostarczyć dziecku odpowiednich pomocy rozwijających daną umiejętność, a także nie odwracać jego uwagi od czynności, którymi chce się zajmować. Stosownie do założeń pedagogiki Montessori harmonijny rozwój dziecka ma wspierać także:

• brak rywalizacji,
• brak kar i nagród,
• brak upokarzania i zawstydzania dziecka,
• pozwalanie dzieciom na samodzielność, nawet jeśli ich próby działania są niezgrabne i trwają długo,
• tworzenie grup mieszanych wiekowo,
• włączanie w prace domowe,
• zapewnienie kontaktu z przyrodą.

Otoczenie zgodne z metodą Montessori

Szczególną uwagę w pedagogice Montessori zajmuje przygotowanie otoczenia przyjaznego dla dziecka, które ma wspierać jego samodzielny rozwój. Wspierające otoczenie powinno obejmować meble dostosowane rozmiarami do dziecka (dziś to standard, jednak na początku XX w. takie rozwiązanie było niemal ekstrawagancją), a jego przy jego urządzaniu powinny być wykorzystane naturalne materiały (przede wszystkim drewno) i jasne barwy. Przedmioty, po które będzie sięgało dziecko (zabawki, ale też ubrania, naczynia i nocnik) powinny znajdować się w jego zasięgu. Otoczenie dziecka powinno być uporządkowane – należy unikać bałaganu i nadmiaru przedmiotów.

Pomoce Montessori

Maria Montessori uważała, że dziecko bawiąc się – nabywa istotne dla jego późniejszego życia umiejętności, stąd zabawa staje się tak naprawdę pracą i tak należy ją traktować. Ze względu na powyższe, zabawki funkcjonują w metodzie Montessori pod nazwą „pomocy” i muszą spełniać określone kryteria – przede wszystkim powinny odwzorowywać świat rzeczywisty lub nawiązywać do niego (pomocą montessoriańską nie będzie więc maskotka świnki mówiąca ludzkim głosem), nie rozpraszać zbyt mocno uwagi dziecka i posiadać kontrolę błędu (jak np. odważniki, które można dopasowywać w odpowiednie wycięcia pod względem rozmiarów i kształtów).

Maria Montessori – wyjątkowa autorka wyjątkowej metody

Maria Montessori urodziła się w 1870 r. i zdecydowanie wyprzedzała swoją epokę. Jako jedna z pierwszych kobiet ukończyła we Włoszech medycynę. Następnie podjęła pracę z dziećmi upośledzonymi umysłowo. Przygotowywała dla ich własne pomoce edukacyjne, jednocześnie poznając tematykę pracy z nimi od strony naukowej. Niedługo potem objęła kierownictwo placówki wychowawczej dla dzieci w wieku przedszkolnym. Już wkrótce zauważono, że podopieczni Marii Montessori doskonale się rozwijają, osiągając ponadprzeciętne wyniki.